Maska Bahtinova
Ustawienie ostrości w astrofotografii to proces binarny: albo jest idealnie, albo zdjęcie jest do wyrzucenia. Nawet minimalne przesunięcie wyciągu okularowego zamieni gwiazdy w nieestetyczne placki. Vega, z jasnością obserwowaną bliską mag, jest idealnym „poligonem doświadczalnym” dla maski Bahtinova.
Jak działa maska Bahtinova?
Maska to precyzyjnie nacięta nakładka na obiektyw lub tubus teleskopu. Wykorzystuje ona zjawisko dyfrakcji fali świetlnej na krawędziach szczelin. Dzięki specyficznemu układowi nacięć pod trzema różnymi kątami, maska generuje trzy pary „spajków” (promieni) wychodzących z punktu światła.
Interpretacja wzoru: Szukanie symetrii
Kiedy patrzysz na Vegę przez maskę w trybie Live View (z maksymalnym powiększeniem), zobaczysz charakterystyczny kształt litery „X” z dodatkową linią przechodzącą przez środek.
-
Poza ostrością: Środkowa linia jest przesunięta w górę lub w dół względem przecięcia ramion „X”.
-
Idealna ostrość: Środkowa linia przecina się dokładnie w centralnym punkcie „X”, tworząc idealnie symetryczną „śnieżynkę”.
Dlaczego Vega?
Wega jest jedną z najjaśniejszych gwiazd nieba północnego. Jej intensywny blask sprawia, że spajki dyfrakcyjne są długie, wyraźne i łatwe do oceny nawet na ekranie aparatu. Pozwala to na skrócenie czasu naświetlania przy ostrzeniu, co przyspiesza cały proces przygotowania sesji.
Ważna uwaga:
Po ustawieniu ostrości zdejmij maskę! Zapomnienie o tym to klasyczny błąd nowicjusza, który skutkuje zrujnowaniem całej sesji zdjęciami z „pociętymi” gwiazdami.
Podstawowe Fakty o Vedze (Alpha Lyrae)
- Gwiazdozbiór: Lutnia (Lyra)
- Jasność: gwiazda na całym nocnym niebie (i druga najjaśniejsza na północnym niebie, po Arkturze)
- Odległość: Około 25 lat świetlnych od Ziemi
- Typ widmowy/Kolor: Typ A0V. Jest to masywna, młoda, niebiesko-biała gwiazda ciągu głównego.
- Wiek: Około 455 milionów lat, jest znacznie młodsza niż Słońce.
- Cechy szczególne: Posiada dysk pyłowy wokół równika, co sugeruje istnienie lub formowanie się układu planetarnego. Jest też gwiazdą szybko rotującą.
Znaczenie Vegi
- Gwiazda Biegunowa: Obecnie nasza Gwiazda Polarna to Polaris. Jednak około 14 000 lat temu Wega znajdowała się blisko północnego bieguna niebieskiego i pełniła rolę Gwiazdy Polarnej. Zjawisko precesji sprawi, że za około 12 000 lat (ok. 14 000 r. n.e.) Wega ponownie zajmie to zaszczytne miejsce.
Dlaczego Wega jest idealna do ustawienia ostrości
Wega, jako jasna, niebiesko-biała gwiazda, jest idealna do ustawiania ostrości za pomocą Maski Bahtinova z dwóch głównych powodów:
- Ekstremalna Jasność: Maska Bahtinova opiera się na dyfrakcji światła. Im więcej światła dociera do sensora w krótkim czasie, tym szybciej i wyraźniej powstaje charakterystyczny wzór. Jako bardzo jasna gwiazda, Wega minimalizuje potrzebę długich ekspozycji, umożliwiając niemal natychmiastową weryfikację ostrości.
- Typ Widmowy (Niebiesko-Biały / Niski Indeks Barwy): Gwiazdy o zerowym lub ujemnym indeksie barwy są bardzo gorące i emitują światło o krótszej długości fali, zbliżone do bieli lub niebieskiego. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ:
- Pomaga w minimalizacji wpływu aberracji chromatycznej (rozszczepienia światła na różne kolory przez soczewki obiektywu).
- Wzór dyfrakcyjny jest bardziej kontrastowy i spójny w całym paśmie wizualnym, co pozwala na bardziej precyzyjne i jednoznaczne osiągnięcie idealnego zogniskowania.
Wskazanie Idealnej Ostrości
Klucz do korzystania z maski tkwi w obserwacji położenia środkowego pasma względem pasm zewnętrznych:
- Brak ostrości: Środkowe pasmo jest przesunięte – znajduje się po jednej stronie punktu przecięcia zewnętrznych pasm.
- Idealna Ostrość: Regulując odległość wyciągu optyki, należy dążyć do momentu, w którym środkowe pasmo idealnie zrówna się i przetnie w centralnym punkcie pasm zewnętrznych, tworząc idealnie symetryczną, trójramienną strukturę (przypominającą „śnieżynkę”).
Moje własne doświadcznie zdobyte podczas użytkowania różnych masek Bahtinov oraz TriBahtinov wskazuje, że wykonanie maski również ma bezpośredni wpływ na regulację ostrości. Źle wykonana maska może negatywnie wpływać na proces regulacji ostrości. Nauczyłem się korygować te „drobne” błędy maski…. moja „metoda / procedura” będzie opisana i dostępna na tej stronie w dedykowanym artykule.
Zdjęcia: Marzec 2019 r.
- Astro Pixel Processor (APP): Zastosowanie do kalibracji (użycie Darków/Biasów/Flatów) i stackowania (składania) 6 najlepszych klatek.
- Obróbka: GIMP v2.10.14 + dodatki (Linux), podstawowe czynności post-processingowe – regulacja poziomów/krzywych, odszumianie (redukcja szumu) czy wyostrzanie (maska wyostrzająca).
- Lights: 6 x 57[s], ISO-1600; 30.3.2019,
- Flats: 21 ISO-1600; 02.8.2019,
- Bias: 20 ISO-1600; 02.8.2019,
- Darki: 80 ISO-1600; 30.3.2019
