Albireo (β Cygni): Fizyka kolorów i zagadka grawitacji
Głowa Łabędzia Albireo, oznaczona jako Beta Cygni ( Cyg), to „głowa” gwiazdozbioru Łabędzia. Choć gołym okiem wygląda jak pojedynczy punkt (3. magnitudo), nawet niewielkie powiększenie – co doskonale widać na dołączonym wycinku (crop) zdjęcia – rozdziela ją na dwa składniki o uderzająco odmiennych barwach. Jest to jeden z najpopularniejszych celów dla obserwatorów nieba letniego.
Termodynamika: Skąd te kolory? Kontrast barw w układzie Albireo to podręcznikowy przykład zależności między temperaturą powierzchni gwiazdy a jej kolorem (Prawo Wiena).
-
Albireo A (Złota): Jaśniejszy składnik (+3.1 mag) to jasny olbrzym typu widmowego K3. Jego temperatura powierzchniowa to „zaledwie” ok. 4000 K. Świeci on chłodnym, pomarańczowo-żółtym światłem.
-
Albireo B (Błękitna): Słabszy składnik (+5.1 mag) to gorąca gwiazda ciągu głównego typu B8. Jej temperatura przekracza 12 000 K, co skutkuje emisją światła w paśmie niebieskim. Ponadto jest to gwiazda typu Be, co oznacza, że rotuje niezwykle szybko, tracąc materię z równika.
Astrometria: Układ Fizyczny czy Optyczny? Przez lata astronomowie uważali Albireo za układ fizycznie związany (gwiazdy krążące wokół wspólnego środka masy). Jednak najnowsze, precyzyjne pomiary paralaksy wykonane przez satelitę Gaia (Data Release 2 i 3) rzucają na to nowe światło.
-
Różne odległości: Pomiary wskazują, że złoty składnik A leży ok. 328 lat świetlnych od nas, podczas gdy niebieski składnik B znajduje się w odległości ok. 389 lat świetlnych.
-
Wniosek: Dzieli je dystans blisko 60 lat świetlnych, co sugeruje, że Albireo jest najprawdopodobniej układem optycznym – gwiazdy leżą na tej samej linii widzenia, ale nie są ze sobą związane grawitacyjnie. To kosmiczna iluzja perspektywy.
Parametry obserwacyjne Na zdjęciu z cropem widzimy wyraźną separację składników. Wynosi ona około 34-35 sekund kątowych. Taka odległość pozwala na rozdzielenie gwiazd nawet przez zwykłą lornetkę, czyniąc Albireo doskonałym testem optyki i percepcji barw.
Powiększenie cyfrowe (Crop) ujawniające separację 35″ i kontrast temperatur
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Albireo
Materiał zdjęciowy był różny, zebrany z kilku sesji. Zdjęcia wykonane w 2019 w Zwardoniu i Bieszczadach – zloty PTMA.
Technicznie o zdjęciu:
- Skład: Astro Pixel Processor,
- Obróbka: GIMP v2.10 + dodatki (Linux),
